Bệnh cúm mùa là một trong những bệnh lý truyền nhiễm phổ biến, đặc biệt gia tăng mạnh vào thời điểm giao mùa. Đây là căn bệnh do virus cúm gây ra, có thể ảnh hưởng đến mọi đối tượng, từ trẻ nhỏ, người trưởng thành đến người cao tuổi. Dù phần lớn các trường hợp cúm mùa có thể tự khỏi sau vài ngày, bệnh vẫn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch yếu.

Trước tình trạng cúm mùa gia tăng nhanh chóng, việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa là điều cần thiết để bảo vệ bản thân và cộng đồng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết nhằm giúp bạn chủ động phòng tránh căn bệnh này.

1. Cúm Mùa Là Gì?

1.1. Định nghĩa cúm mùa

Cúm mùa là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm (Influenza virus) thuộc họ Orthomyxoviridae gây ra. Virus cúm có thể lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp, khi người mắc bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với bề mặt có chứa virus.

1.2. Các chủng virus cúm mùa phổ biến

Hiện nay, có ba loại virus cúm chính gây bệnh ở người:

• Cúm A: Đây là chủng virus có khả năng biến đổi nhanh, gây ra những đợt dịch lớn. Các biến thể thường gặp như H1N1, H3N2.
• Cúm B: Thường gây bệnh nhẹ hơn cúm A và ít có khả năng đột biến thành các chủng nguy hiểm.
• Cúm C: Gây bệnh nhẹ, ít phổ biến hơn hai loại trên.
• Cúm D: Có đặc điểm cấu tạo tương tự virus cúm C. Cho đến nay vẫn chưa có dữ liệu ghi nhận tình trạng mắc virus cúm D ở người. Chủng virus cúm này chủ yếu chỉ gây bệnh ở gia súc.

2. Nguyên Nhân Và Cơ Chế Lây Lan Của Cúm Mùa

2.1. Nguyên nhân gây cúm mùa

Cúm mùa do virus cúm gây ra, trong đó cúm A và cúm B là hai dạng phổ biến nhất. Virus cúm thường xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, lây lan mạnh trong điều kiện thời tiết lạnh, ẩm hoặc khi hệ miễn dịch suy giảm.

2.2. Cách lây lan của virus cúm

Virus cúm có thể lây truyền theo các con đường sau:

• Lây qua giọt bắn: Khi người bệnh ho, hắt hơi, virus có thể phát tán trong không khí và lây sang người khác.
• Lây qua tiếp xúc trực tiếp: Chạm vào tay, đồ vật hoặc bề mặt có dính virus, sau đó đưa tay lên mặt, mũi, miệng có thể khiến virus xâm nhập vào cơ thể.
• Lây qua môi trường đông người: Nơi công cộng, trường học, bệnh viện là những môi trường có nguy cơ lây nhiễm cao.

3. Triệu Chứng Của Cúm Mùa

Cúm mùa có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến:

3.1. Triệu chứng thường gặp

• Sốt cao (thường trên 38°C)
• Đau đầu, đau cơ, mệt mỏi toàn thân
• Ho khan hoặc ho có đờm
• Đau họng, khô họng
• Chảy nước mũi, nghẹt mũi
• Ớn lạnh, đổ mồ hôi

3.2. Triệu chứng ở trẻ nhỏ và người cao tuổi

• Trẻ nhỏ có thể bị sốt cao, quấy khóc, bỏ bú, nôn ói.
• Người cao tuổi có thể bị suy nhược, mất nước, khó thở.

3.3. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu có các dấu hiệu dưới đây, cần đi khám ngay:

• Sốt cao liên tục trên 39°C không giảm
• Khó thở, đau tức ngực
• Lơ mơ, mất ý thức
• Đối với trẻ em: Sốt kèm co giật, tím tái

4. Biến Chứng Nguy Hiểm Của Cúm Mùa

Dù cúm mùa thường là bệnh lành tính, nhưng ở một số trường hợp, nó có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm:

4.1. Viêm phổi

Là biến chứng thường gặp nhất, đặc biệt ở người cao tuổi và trẻ nhỏ. Viêm phổi do cúm có thể dẫn đến suy hô hấp nếu không được điều trị kịp thời.

4.2. Viêm tai giữa

Đặc biệt phổ biến ở trẻ nhỏ, gây đau tai, chảy dịch tai và có thể ảnh hưởng đến thính lực.

4.3. Viêm xoang, viêm phế quản

Cúm có thể làm nhiễm trùng lan rộng, gây viêm xoang hoặc viêm phế quản kéo dài.

4.4. Biến chứng thần kinh

Một số trường hợp nặng có thể gây viêm não, viêm màng não, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

5. Cách Phòng Ngừa Cúm Mùa Hiệu Quả

5.1. Tiêm phòng vắc-xin cúm

• Vắc-xin cúm giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế biến chứng nghiêm trọng.
• Nên tiêm nhắc lại hàng năm vì virus cúm liên tục biến đổi.

5.2. Thực hành vệ sinh cá nhân

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
• Tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt khi đến nơi đông người.

5.3. Chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh

• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tăng cường vitamin C để tăng đề kháng.
• Uống đủ nước, ngủ đủ giấc, tập luyện thể dục đều đặn.

5.4. Hạn chế tiếp xúc với người bệnh

• Nếu có người trong gia đình bị cúm, cần cách ly hợp lý, tránh lây nhiễm chéo.
• Khử trùng các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như tay nắm cửa, điện thoại, bàn phím.

6. Điều Trị Cúm Mùa Như Thế Nào?

6.1. Điều trị tại nhà

• Nghỉ ngơi nhiều để cơ thể phục hồi.
• Uống nhiều nước, bổ sung nước trái cây, súp nóng.
• Dùng thuốc hạ sốt, giảm đau theo hướng dẫn của bác sĩ.

6.2. Khi nào cần dùng thuốc kháng virus?

• Bác sĩ có thể kê đơn Oseltamivir (Tamiflu) hoặc Zanamivir nếu bệnh nhân có nguy cơ cao biến chứng.
• Thuốc có hiệu quả tốt nhất nếu dùng trong 48 giờ đầu khi xuất hiện triệu chứng.

Bệnh cúm mùa là tình trạng phổ biến nhưng không thể xem nhẹ, đặc biệt khi số ca mắc bệnh gia tăng. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và biến chứng nguy hiểm.

Chủ động tiêm phòng, duy trì lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp bảo vệ cá nhân là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng. Nếu có triệu chứng nghi ngờ cúm, hãy theo dõi sát và tìm đến sự tư vấn của bác sĩ khi cần thiết.

Bảo vệ sức khỏe mùa cúm – Hành động ngay hôm nay!

Tài liệu tham khảo:

1. World Health Organization. (2023). Influenza (Seasonal).
2. Centers for Disease Control and Prevention. (2023). Flu Symptoms & Diagnosis.
3. Nguyễn Văn A, Trần Thị B. (2022). “Dịch tễ học bệnh cúm mùa tại Việt Nam”. Tạp chí Y học Dự phòng.
4. Bộ Y tế Việt Nam. (2023). Hướng dẫn phòng và kiểm soát cúm mùa.
5. Mayo Clinic. (2023). Influenza (flu).