Bệnh zona là một bệnh nhiễm trùng do virus phổ biến xảy ra do sự tái hoạt của các phần tử VZV (varicella-zoster virus). Bệnh zona gây ra phát ban hình dải đặc biệt gồm các mụn nước đau đớn, chứa đầy chất lỏng bao bọc xung quanh một bên mặt, cổ hoặc thân mình. Qua bài viết này, Dược Bắc Ninh sẽ giới thiệu cho bạn những dấu hiệu sớm của bệnh zona, nguyên nhân và các thuốc điều trị zona tại nhà!

1. Bệnh zona là gì

Bệnh zona, còn được gọi là herpes zoster, là một bệnh do sự tái hoạt của vi rút varicella-zoster (VZV).

Nhiễm VZV nguyên phát gây ra bệnh thủy đậu, thường ở trẻ em và thanh niên. Căn bệnh rất dễ lây lan này gây ra những nốt mẩn ngứa, nổi nhiều mụn nước. Phát ban ban đầu thường chỉ khu trú ở một khu vực nhở (như lưng, ngực) nhưng sau đó có thể lan rộng ra toàn bộ cơ thể.

Ngay cả sau khi một người khỏi bệnh thủy đậu, VZV vẫn có thể sống trong một số tế bào thần kinh trong vài năm trước khi tái hoạt động thành bệnh zona (khi gặp điều kiện thuận lợi). Bệnh zona cũng gây phát ban trên da và nổi mụn nước. Tuy nhiên, phát ban do zona chỉ xảy ra ở một bên của cơ thể, thường xuất hiện trên mặt hoặc thân mình.

2. Nguyên nhân gây bệnh zona

VZV gây ra bệnh thủy đậu và bệnh zona. Khi một người (điển hình là trẻ em) tiếp xúc với VZV lần đầu tiên, nó sẽ lây nhiễm qua đường hô hấp trước. Sau đó virus mới gây tổn thương nổi mụn nước trên da.

Nhiễm VZV nguyên phát dẫn đến bệnh thủy đậu. Bệnh thủy đậu gây ra các mụn nước đầy chất lỏng trên khắp cơ thể và thường kéo dài 4–7 ngày. Sau khi tình trạng nhiễm trùng ban đầu này khỏi, các hạt virus không hoạt động sẽ sống bên trong các tế bào thần kinh cảm giác.

Bệnh zona xảy ra khi các hạt VZV gặp điều kiện thuận lợi sẽ phá triển nhanh chóng gây bệnh. Do đó, chỉ những người đã từng mắc bệnh thủy đậu mới có thể mắc bệnh zona.

Không rõ tại sao VZV lại kích hoạt ở một số người, nhưngcác yếu tố có thể gây ra bệnh zona bao gồm:

• Căng thẳng thần kinh: có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch
• Đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, chẳng hạn như steroid hoặc hóa trị liệu
• Đang bị bệnh cấp tính hoặc mãn tính
• Tiếp xúc gần đây với người bị thủy đậu/zona
• Đang bị ung thư, đặc biệt là bệnh bạch cầu hoặc ung thư hạch
• Đang bị nhiễm HIV, suy giảm hệ thống miễn dịch
• Bệnh nhân đã được cấy ghép tủy xương hoặc nội tạng, sử dụng thuốc chống thải ghép.

Mặc dù bản thân bệnh zona không lây nhưng VZV lại dễ lây lan giữa người với người. VZV có thể lây lan từ người bị bệnh zona sang người chưa từng bị bệnh thủy đậu.

3. Triệu chứng bệnh zona

Các triệu chứng đầu tiên của bệnh zona thường là cảm giác nóng rát hoặc ngứa ran, tê và ngứa ở một bên của cơ thể, trước khi phát ban. Phát ban có thể xuất hiện trong vòng vài ngày đến vài tuần kể từ khi xuất hiện các triệu chứng ban đầu.

Các dấu hiệu phát ban bệnh zona bao gồm:

• Các vết phồng rộp chứa đầy chất lỏng bắt đầu rỉ dịch và đóng vảy
• Đau dữ dội khi chạm vào, ngứa, rát
• Sốt, đau đầu, ớn lạnh
• Đau cơ, đau bụng, đau họng.

4. Điều trị bệnh zona

Bác sĩ có thể điều trị bệnh zona bằng các loại thuốc theo toa sau đây:

• Thuốc kháng vi-rút: chẳng hạn như acyclovir (Zovirax), famciclovir (Famvir) và valacyclovir (Valtrex)
• Corticosteroid: chẳng hạn như prednisone (Deltasone), để giảm viêm
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): chẳng hạn như ibuprofen, để giảm đau
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng: để giảm đau lâu dài
• Thuốc giảm đau tại chỗ: ví dụ như lidocain hoặc capsaicin để giảm đau

Phát ban do VZV thường biến mất trong vòng 2–4 tuần. Điều trị kháng vi-rút có thể giúp đẩy nhanh quá trình này.

5. Các biện pháp khắc phục Zona tại nhà

Các biện pháp khắc phục tại nhà có thể giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh zona bao gồm:

• Tắm nước mát để làm dịu da
• Tắm bột yến mạch để giảm ngứa
• Chườm lạnh lên vùng phát ban để giảm viêm và giảm đau
• Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn (OTC) và thuốc mỡ chống ngứa, chẳng hạn như kem dưỡng da calamine
• Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái
• Ăn những bữa ăn bổ dưỡng, tăng cường sức đề kháng để chống lại virus
• Tập thể dục nhẹ nhàng, nâng cao thể chất