Viêm nhiễm phụ khoa là vấn đề rất phổ biến ở phụ nữ. Thống kê cho thấy có tới 90% phụ nữ Việt Nam trong độ tuổi sinh đẻ từng mắc viêm nhiễm phụ khoa, gây ra nhiều phiền toái như ngứa ngáy, khí hư bất thường, mùi hôi khó chịu… Những triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng cho sức khỏe sinh sản nếu không được chăm sóc kịp thời. Tuy nhiên, tin tốt là chị em hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa viêm nhiễm phụ khoa thông qua việc duy trì những thói quen sinh hoạt khoa học. Dưới đây là 5 thói quen đơn giản nhưng hiệu quả giúp “vùng kín” của bạn luôn khỏe mạnh, ngăn ngừa viêm nhiễm một cách tối ưu.

1. Vệ sinh vùng kín đúng cách

Vệ sinh vùng kín sạch sẽ mỗi ngày là nguyên tắc quan trọng hàng đầu để phòng ngừa viêm nhiễm phụ khoa. Khu vực âm đạo có hệ vi sinh vật tự nhiên giúp duy trì độ pH cân bằng và ngăn chặn mầm bệnh. Vì vậy, chị em nên rửa vùng kín hàng ngày bằng nước sạch và dung dịch vệ sinh phụ nữ dịu nhẹ. Tránh dùng xà phòng hay các chất tẩy rửa mạnh có độ kiềm cao, vì chúng dễ làm mất cân bằng pH tự nhiên và diệt vi khuẩn có lợi. Thay vào đó, hãy lựa chọn sản phẩm chuyên dụng có thành phần an toàn, pH ~4-5 phù hợp với môi trường sinh lý âm đạo – ví dụ như dung dịch vệ sinh Intimate với các thành phần thảo dược dịu nhẹ. Sản phẩm này giúp làm sạch hiệu quả mà không gây khô rát hay kích ứng, góp phần ngăn ngừa vi khuẩn, nấm phát triển.

Bên cạnh đó, tuyệt đối không thụt rửa sâu vào âm đạo nếu không có chỉ định của bác sĩ. Theo khuyến cáo của Hiệp hội Sản Phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), việc thụt rửa có thể làm xáo trộn hệ vi khuẩn tự nhiên và tăng nguy cơ viêm nhiễm. Chị em chỉ nên rửa nhẹ nhàng bên ngoài âm hộ. Sau khi vệ sinh, dùng khăn bông sạch lau khô vùng kín theo chiều từ trước ra sau (lau từ âm đạo về phía hậu môn) để tránh đưa vi khuẩn từ hậu môn vào âm đạo. Đồng thời, hạn chế sử dụng các sản phẩm dễ gây kích ứng như giấy vệ sinh có mùi thơm, dung dịch xịt khử mùi hoặc băng vệ sinh có hương liệu. Vùng kín được vệ sinh đúng cách sẽ luôn sạch sẽ, giúp giảm rõ rệt nguy cơ viêm nhiễm.

2. Giữ vùng kín khô thoáng, lựa chọn đồ lót phù hợp

Môi trường ẩm ướt là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn và nấm men gây viêm nhiễm phát triển. Do đó, giữ cho vùng kín luôn khô thoáng là thói quen rất quan trọng. Trong sinh hoạt hàng ngày, chị em nên chú ý: sau khi đi vệ sinh, hãy lau khô vùng kín bằng khăn mềm (lau từ trước ra sau). Khi vận động nhiều hoặc chơi thể thao làm đổ mồ hôi, hãy thay quần lót và quần áo sớm nhất có thể; không nên mặc đồ ẩm ướt quá lâu. Tương tự, sau khi bơi lội hoặc tắm biển, cần thay đồ bơi ướt ngay để tránh vùng kín bị ẩm trong thời gian dài. Việc giữ cho “cô bé” luôn khô ráo giúp giảm hẳn nguy cơ viêm nhiễm nấm ngứa.

Song song với đó, lựa chọn quần lót phù hợp cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe vùng kín. Chị em nên sử dụng quần lót bằng chất liệu cotton hoặc vải thấm hút tốt, mềm mại để thoát mồ hôi và thông thoáng. Tránh mặc quần lót quá chật hoặc làm từ vải tổng hợp không thấm hút, vì loại đồ lót này dễ làm vùng kín bí bách, nóng ẩm – tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm sinh sôi. Quần jean bó sát hay trang phục ôm sát cũng không nên mặc thường xuyên. Khi ở nhà hoặc lúc ngủ, có thể mặc đồ rộng rãi, thoải mái, thậm chí “thả rông” vùng kín một cách khoa học để khu vực này được thông thoáng nhiều hơn. Ngoài ra, quần lót nên được thay mỗi ngày, giặt riêng bằng xà phòng dịu nhẹ và phơi dưới nắng để diệt khuẩn tối đa.

Vùng kín luôn khô thoáng và được bảo vệ bởi trang phục phù hợp sẽ hạn chế đáng kể mầm bệnh. Tuy nhiên, có những thời điểm nhạy cảm như trong kỳ kinh nguyệt, chị em cần chăm sóc cẩn thận hơn, cũng như lưu ý về thói quen dùng băng vệ sinh hàng ngày ngoài chu kỳ. Những yếu tố này cũng tác động không nhỏ đến nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa.

3. Chăm sóc vùng kín trong kỳ kinh nguyệt, không lạm dụng băng vệ sinh hàng ngày

Trong những ngày “đèn đỏ” (hành kinh), vùng kín trở nên nhạy cảm hơn và dễ viêm nhiễm nếu vệ sinh kém. Máu kinh là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi, vì vậy chị em cần đặc biệt chú ý giữ sạch sẽ giai đoạn này. Hãy thay băng vệ sinh thường xuyên khoảng 4 giờ/lần, dù lượng kinh ít hay nhiều, để vùng kín không bị ẩm ướt quá lâu. Mỗi lần thay băng nên rửa sạch vùng kín bằng nước ấm (có thể dùng thêm dung dịch vệ sinh phụ nữ dịu nhẹ) rồi lau khô trước khi đặt băng mới. Sử dụng băng vệ sinh chất lượng, bề mặt mềm mại và không mùi thơm để tránh kích ứng vùng da nhạy cảm. Nếu dùng tampon hoặc cốc nguyệt san, cũng cần tuân thủ thời gian thay rửa đúng hướng dẫn để ngăn ngừa vi khuẩn tích tụ.

Kế bên việc sử dụng băng vệ sinh trong kỳ kinh, nhiều chị em có thói quen dùng băng vệ sinh hàng ngày (panty liner) ngay cả khi không có kinh. Thực tế, việc lạm dụng băng hàng ngày có thể gây hại nhiều hơn lợi. Loại băng mỏng này giúp thấm dịch tiết và mồ hôi, tạo cảm giác sạch sẽ, nhưng nếu sử dụng liên tục sẽ làm vùng kín luôn trong trạng thái bí và ẩm ướt. Một số sản phẩm còn chứa hương liệu hoặc chất tẩy trắng có thể gây kích ứng da vùng kín. Do đó, chị em chỉ nên dùng băng hàng ngày khi thật sự cần thiết, ví dụ vào những ngày cuối chu kỳ kinh nguyệt hoặc khi khí hư ra nhiều bất thường (cần đi khám bác sĩ nếu khí hư ra quá nhiều hoặc có mùi lạ). Khi sử dụng, hãy nhớ thay miếng lót sau mỗi 3-4 giờ, tương tự như khi dùng băng kỳ kinh, để đảm bảo vùng kín luôn được khô thoáng. Nếu không thực sự cần, tốt nhất hãy để “cô bé” được thở với quần lót thoáng mát thay vì phụ thuộc vào băng vệ sinh hàng ngày.

Bằng cách chăm sóc tốt trong kỳ kinh nguyệt và sử dụng băng vệ sinh hợp lý, chị em đã giảm bớt một nguy cơ lớn dẫn đến viêm nhiễm. Ngoài những thói quen sinh hoạt hàng ngày, đời sống tình dục của mỗi người cũng ảnh hưởng mật thiết đến sức khỏe phụ khoa. Do đó, việc xây dựng lối sống tình dục an toàn, lành mạnh là yếu tố không thể bỏ qua trong phòng ngừa viêm nhiễm phụ khoa.

4. Quan hệ tình dục an toàn và lành mạnh

Thực hành tình dục an toàn không chỉ giúp phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục mà còn hạn chế nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa tái phát. Nhiều trường hợp viêm âm đạo, viêm cổ tử cung có liên quan đến vi khuẩn hoặc ký sinh trùng lây qua quan hệ tình dục. Vì vậy, chị em và cả bạn tình nên ý thức bảo vệ sức khỏe cho nhau. Hãy sử dụng bao cao su mỗi khi quan hệ trừ khi bạn đang mong muốn có thai. Bao cao su vừa là biện pháp tránh thai an toàn, vừa ngăn ngừa hiệu quả các tác nhân gây bệnh như virus HPV, HIV, vi khuẩn lậu, Trichomonas gây viêm nhiễm âm đạo… Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc dùng bao cao su đúng cách có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục cho cả nam và nữ.

Bên cạnh việc dùng bao cao su, duy trì lối sống tình dục lành mạnh cũng rất quan trọng. Chị em nên chung thủy “một vợ một chồng” hoặc hạn chế số lượng bạn tình, bởi có nhiều bạn tình làm tăng nguy cơ tiếp xúc với mầm bệnh mới. Trường hợp có bạn tình mới, hai người nên đi kiểm tra sức khỏe trước khi quan hệ để đảm bảo không ai mắc bệnh truyền nhiễm. Ngoài ra, đừng quên giữ vệ sinh sạch sẽ cho cả hai trước và sau khi quan hệ. Rửa sạch vùng kín (bằng nước sạch hoặc dung dịch dịu nhẹ) trước khi quan hệ giúp giảm bớt vi khuẩn trên da, còn sau khi quan hệ giúp loại bỏ dịch tiết và mầm bệnh (nếu có) sót lại. Thói quen đi tiểu ngay sau khi quan hệ cũng được khuyến khích – đặc biệt với phụ nữ – nhằm giúp đào thải bớt vi khuẩn, giảm nguy cơ nhiễm trùng tiểu và âm đạo.

Nếu bạn hoặc đối tác có dấu hiệu viêm nhiễm (như ngứa rát, khí hư bất thường), hãy kiêng quan hệ cho đến khi điều trị khỏi hẳn để tránh lây nhiễm qua lại. Việc xây dựng đời sống tình dục an toàn sẽ đảm bảo rằng bạn không vô tình đưa thêm mầm bệnh cho cơ thể, từ đó bảo vệ sức khỏe phụ khoa lâu dài. Song song với đó, tăng cường sức đề kháng và chăm sóc sức khỏe tổng thể cũng giúp cơ thể chống lại viêm nhiễm tốt hơn.

5. Duy trì lối sống lành mạnh, tăng cường sức đề kháng

Cơ thể khỏe mạnh sẽ tự nhiên chống lại vi khuẩn, nấm gây bệnh tốt hơn. Vì vậy, một thói quen không thể thiếu để phòng ngừa viêm nhiễm phụ khoa chính là duy trì lối sống lành mạnh. Trước hết, chị em nên xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, giàu dinh dưỡng. Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất từ rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám và protein nạc giúp tăng cường hệ miễn dịch. Đặc biệt, nên ăn thêm sữa chua không đường hoặc thực phẩm giàu probiotic mỗi ngày – vì các lợi khuẩn trong sữa chua (chẳng hạn Lactobacillus) đã được chứng minh là có lợi cho hệ vi sinh âm đạo. Nhiều nghiên cứu đăng trên các tạp chí Sản Phụ khoa quốc tế cho thấy phụ nữ bổ sung lợi khuẩn probiotic thường xuyên giúp duy trì độ pH âm đạo ổn định, ức chế sự phát triển quá mức của vi khuẩn có hại và nấm men (như Candida) – những tác nhân phổ biến gây viêm âm đạo. Ngoài sữa chua, có thể cân nhắc bổ sung men vi sinh theo tư vấn của bác sĩ nếu bạn hay bị tái phát viêm nhiễm.

Cùng với việc ăn uống lành mạnh, hãy uống đủ nước (khoảng 1,5-2 lít mỗi ngày) để hỗ trợ cơ thể đào thải độc tố và giữ ẩm cho niêm mạc. Tránh tiêu thụ quá nhiều đồ ngọt và thực phẩm nhiều đường, bởi lượng đường cao trong cơ thể có thể tạo điều kiện cho nấm men phát triển mạnh hơn. Những phụ nữ có cơ địa nhạy cảm hoặc tiền sử nhiễm nấm nên hạn chế đồ ngọt để giảm nguy cơ bùng phát viêm nhiễm. Thêm vào đó, ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng cũng là một thói quen sống tích cực. Stress và thiếu ngủ kéo dài có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ mắc bệnh hơn, bao gồm cả các bệnh phụ khoa. Chị em hãy cố gắng ngủ 7-8 tiếng mỗi đêm và tìm cách thư giãn (tập yoga, thiền, đi bộ, nghe nhạc…) để giữ tinh thần thoải mái.

Một lưu ý quan trọng khác là không tự ý lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc nội tiết nếu không có chỉ định. Việc dùng kháng sinh không đúng cách có thể diệt cả vi khuẩn có lợi, làm mất cân bằng hệ vi sinh vùng kín, dẫn đến viêm nhiễm nấm. Chỉ sử dụng thuốc khi thật sự cần thiết và theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu bắt buộc dùng kháng sinh dài ngày, bạn nên chú ý giữ vệ sinh tốt và có thể ăn sữa chua hoặc men vi sinh để hỗ trợ cân bằng lại hệ khuẩn.

Cuối cùng, đừng quên khám phụ khoa định kỳ. Đây là một phần của lối sống lành mạnh nhằm bảo vệ sức khỏe người phụ nữ. Các bác sĩ khuyến cáo chị em nên đi khám phụ khoa mỗi 6 tháng một lần hoặc tối thiểu mỗi năm 1 lần, ngay cả khi không có triệu chứng bất thường. Khám định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn (như viêm nhiễm, polyp, u xơ, ung thư cổ tử cung…) để điều trị kịp thời. Nếu chẳng may đang mắc viêm nhiễm phụ khoa, bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, chị em vẫn nên duy trì những thói quen vệ sinh và sinh hoạt lành mạnh như đã nêu. Chẳng hạn, sử dụng dung dịch vệ sinh dịu nhẹ như Intimate, mặc đồ lót thông thoáng, ăn nhiều sữa chua… sẽ hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh hơn và ngăn ngừa bệnh tái phát.