Viêm phụ khoa là thuật ngữ chỉ chung các bệnh viêm nhiễm tại cơ quan sinh dục nữ, thường gặp nhất là viêm âm đạo. Theo các chuyên gia sản – phụ khoa, hơn 90 % phụ nữ trong độ tuổi sinh sản đã từng mắc viêm phụ khoa ít nhất một lần trong đời. Tuy là bệnh phổ biến nhưng viêm phụ khoa có thể gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân của viêm phụ khoa, nhận biết các yếu tố nguy cơ và áp dụng những biện pháp phòng tránh hiệu quả, đồng thời giới thiệu cách lựa chọn dung dịch vệ sinh phù hợp để chăm sóc vùng kín.

Viêm phụ khoa là gì?

Viêm phụ khoa chủ yếu xuất phát từ tình trạng mất cân bằng hệ vi sinh âm đạo. Trong môi trường âm đạo khỏe mạnh, các vi khuẩn có lợi (chủ yếu là Lactobacillus) duy trì độ pH acid (khoảng 3,8–4,5) giúp ức chế vi khuẩn và nấm có hại. Khi pH thay đổi hoặc hệ vi sinh bị phá vỡ do thói quen sinh hoạt, nhiễm trùng hoặc nội tiết tố rối loạn, vi khuẩn và nấm phát triển quá mức gây viêm, ngứa và tiết dịch bất thường. Các dạng viêm phổ biến gồm viêm âm đạo do nấm Candida, viêm âm đạo do vi khuẩn (bacterial vaginosis), viêm do trùng roi (Trichomonas), viêm cổ tử cung và viêm lộ tuyến.

Nguyên nhân viêm phụ khoa thường gặp

1. Nhiễm nấm Candida

Nấm Candida albicans vốn sống trên da và trong đường ruột. Khi sức đề kháng suy giảm hoặc pH âm đạo tăng, chúng có thể phát triển mạnh và gây viêm âm đạo. Việc lạm dụng kháng sinh, mặc quần chật và thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ là các yếu tố làm tăng nguy cơ viêm nấm.

2. Vi khuẩn gây viêm (bacterial vaginosis)

Các vi khuẩn như Gardnerella vaginalis, E. coli hoặc trùng roi (Trichomonas) là thủ phạm của tình trạng viêm âm đạo do vi khuẩn. Sự mất cân bằng hệ vi sinh khiến dịch âm đạo có mùi tanh, loãng và xuất hiện bọt. Nguyên nhân thúc đẩy viêm vi khuẩn bao gồm quan hệ tình dục với nhiều bạn tình, thói quen thụt rửa âm đạo hoặc sử dụng xà phòng mạnh. Theo Mayo Clinic, những yếu tố làm tăng sự phát triển vi khuẩn còn có việc sử dụng xà phòng kháng khuẩn chứa hương thơm, mặc quần bó sát và đồ lót nylon khiến vùng kín bí bách.

3. Bệnh lây truyền qua đường tình dục

Viêm phụ khoa có thể bắt nguồn từ các bệnh lây truyền qua đường tình dục như chlamydia, lậu, sùi mào gà hoặc herpes. Những bệnh này làm tăng nguy cơ viêm âm đạo và xuất hiện các triệu chứng như khí hư có màu lạ, ngứa, đau khi quan hệ. Quan hệ tình dục không an toàn, không sử dụng biện pháp bảo vệ là yếu tố chính dẫn đến các bệnh này.

4. Sử dụng sản phẩm vệ sinh vùng kín không phù hợp

Nhiều phụ nữ có thói quen lạm dụng dung dịch vệ sinh chứa chất tẩy rửa mạnh hoặc hương liệu. Các sản phẩm này làm thay đổi pH âm đạo và tiêu diệt vi khuẩn có lợi, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển. Thụt rửa sâu vào âm đạo cũng đẩy vi khuẩn xâm nhập sâu hơn và gây viêm nhiễm. Ngoài ra, khăn giấy và băng vệ sinh kém vệ sinh cũng góp phần tăng nguy cơ viêm.

5. Thay đổi nội tiết tố

Sự biến động hormone estrogen và progesterone trong chu kỳ kinh nguyệt, thai kỳ, thời kỳ tiền mãn kinh hoặc khi sử dụng thuốc tránh thai có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh và tăng nguy cơ viêm. Phụ nữ sau sinh, đang cho con bú hoặc trong thời kỳ mãn kinh thường gặp tình trạng khô âm đạo và dễ viêm nhiễm.

6. Thói quen sinh hoạt không hợp lý

Mặc quần lót ẩm ướt, chật hoặc làm từ chất liệu kém thấm hút sẽ tạo môi trường ẩm, bí khí khiến vi khuẩn sinh sôi. Lười thay đồ lót, vệ sinh vùng kín bằng nước quá nóng, dùng nước hoa vùng kín, bột talc hay xà phòng có mùi thơm cũng là nguyên nhân phổ biến. Thói quen ngâm mình trong nước hồ bơi bẩn, ngồi lâu khi quần ẩm ướt sau tập thể dục hay vệ sinh từ sau ra trước cũng góp phần đưa vi khuẩn từ hậu môn vào âm đạo. Ngoài ra, chế độ ăn uống thiếu khoa học, uống ít nước, căng thẳng kéo dài và sử dụng kháng sinh dài ngày có thể gây mất cân bằng hệ vi sinh.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ viêm phụ khoa

Ngoài các nguyên nhân chính nêu trên, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ viêm phụ khoa:

• Sử dụng chất kích thích: Hút thuốc lá, uống rượu bia và dùng chất kích thích làm suy giảm hệ miễn dịch và ảnh hưởng tới cân bằng nội tiết, từ đó gây viêm âm đạo

• Vệ sinh kém trong kỳ kinh: Không thay băng vệ sinh thường xuyên, sử dụng băng vệ sinh không đạt tiêu chuẩn dễ làm vùng kín ẩm ướt và nhiễm khuẩn.

• Căng thẳng và thiếu ngủ: Stress kéo dài làm hệ miễn dịch suy yếu, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng.

• Bệnh mãn tính: Người mắc đái tháo đường, béo phì, suy giảm miễn dịch… cũng dễ mắc viêm phụ khoa.

Nhận biết và điều chỉnh các yếu tố nguy cơ này là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe vùng kín.

Cách phòng tránh viêm phụ khoa hiệu quả

1. Vệ sinh vùng kín đúng cách

Giữ vệ sinh vùng kín là biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất. Các bác sĩ khuyến cáo phụ nữ nên:

• Rửa nhẹ nhàng bên ngoài âm hộ mỗi ngày bằng nước ấm hoặc dung dịch vệ sinh dịu nhẹ, tránh thụt rửa sâu vào trong. Theo hướng dẫn của Healthline, chỉ nên rửa vùng vulva – phần bên ngoài – vì âm đạo có cơ chế tự làm sạch.

• Lau khô vùng kín sau khi đi vệ sinh, luôn lau từ trước ra sau để ngăn vi khuẩn từ hậu môn lan sang âm đạo.

• Không sử dụng xà phòng diệt khuẩn hoặc nước hoa có mùi thơm vì chúng có thể phá vỡ hệ vi sinh.

• Thay quần lót ít nhất 2 lần/ngày và chọn chất liệu cotton thoáng khí. Tránh mặc quần quá chật, quần ẩm ướt hoặc đồ lót bằng ren, nylon vì chúng giữ ẩm và nhiệt độ cao

2. Quan hệ tình dục an toàn

Sử dụng bao cao su khi quan hệ để giảm nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn và virus. Hạn chế quan hệ với nhiều bạn tình và tránh các tư thế gây tổn thương vùng kín Thăm khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm bệnh lây truyền qua đường tình dục.

3. Duy trì lối sống khoa học

Một lối sống lành mạnh giúp tăng cường khả năng tự bảo vệ của cơ thể:

• Tập luyện thể thao đều đặn, ngủ đủ giấc và giảm stress.

• Ăn nhiều rau xanh, hoa quả, hạn chế thức ăn nhiều đường và chất béo bão hòa. Một số nghiên cứu trên tạp chí Microbial Cell Factories (2020) cho thấy bổ sung probiotic giúp tăng lượng Lactobacillus có lợi và giảm nguy cơ tái phát viêm âm đạo.

• Uống đủ nước, tránh nhịn tiểu và vệ sinh vùng kín sau khi tập luyện hoặc bơi lội, thay trang phục khô ráo sớm nhất có thể

Nhiều phụ nữ chỉ đi khám khi có triệu chứng bất thường, nhưng theo khuyến cáo nên khám phụ khoa ít nhất 6 tháng một lần. Việc thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề như viêm lộ tuyến, u nang buồng trứng hoặc bệnh lây truyền qua đường tình dục để có hướng điều trị kịp thời.

5. Sử dụng dung dịch vệ sinh phù hợp

Lựa chọn dung dịch vệ sinh phù hợp rất quan trọng để duy trì độ pH lý tưởng và sự cân bằng hệ vi sinh. Dung dịch vệ sinh Intimate là gợi ý được nhiều bác sĩ khuyên dùng vì được nghiên cứu dành riêng cho vùng kín, chứa các thành phần chiết xuất thiên nhiên dịu nhẹ như vỏ sồi, cúc la mã, cúc vạn thọ, bồ công anh… Những thành phần này có khả năng kháng khuẩn nhẹ, giảm ngứa và giữ ẩm tự nhiên cho vùng kín mà không làm thay đổi pH. Sản phẩm Intimate không chứa xà phòng, parabens hay hương liệu tổng hợp, phù hợp sử dụng hằng ngày và đặc biệt an toàn trong thời kỳ kinh nguyệt hoặc mang thai.

Viêm phụ khoa là bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh bằng việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp. Nguyên nhân thường gặp bao gồm nấm Candida, vi khuẩn, bệnh lây truyền qua đường tình dục, sử dụng dung dịch vệ sinh không phù hợp, thay đổi nội tiết tố và thói quen sinh hoạt kém khoa học. Để phòng tránh hiệu quả, phụ nữ nên vệ sinh vùng kín đúng cách, quan hệ tình dục an toàn, duy trì lối sống lành mạnh, khám phụ khoa định kỳ và đặc biệt chọn dung dịch vệ sinh phù hợp như Intimate. Sự kết hợp giữa kiến thức khoa học và thói quen chăm sóc đúng đắn sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe sinh sản và nâng cao chất lượng cuộc sống.