Xơ gan là một trong số những căn bệnh có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây ở Việt Nam và trên thế giới. Nguyên nhân được các nhà khoa học chỉ ra chủ yếu là do sử dụng rượu bia trong một thời gian dài và chế độ ăn uống sinh hoạt, tập luyện không hợp lí. Những tổn thương mạn tính ở các thùy gan khiến cho gan không thể hồi phục lại như ban đầu, làm gia tăng tỉ lệ tử vong và tốn kém chi phí điều trị. Xơ gan không chỉ khiến người bệnh tăng khả năng biến chứng ung thư gan mà còn tốn kém cho người bệnh tiêu tốn nhiều chi phí thuốc ở giai đoạn này. Nó gây ra một áp lực kinh tế đáng kể với cả người bệnh và hệ thống bảo hiểm y tế. Qua bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản nhất về các triệu chứng bệnh xơ gan, các thuốc điều trị xơ gan và một số biện pháp phòng tránh bệnh xơ gan.

1. Xơ gan là gì?

Xơ gan là tình trạng tổn thương mạn tính lan tỏa ở các thùy gan, các mô xơ phát triển mạnh làm cho cấu trúc các tiểu thùy và mạch máu ở gan bị đảo lộn không thể hồi phục lại như ban đầu. Đây là hậu quả cuối cùng của quá trình xơ hóa ở gan do nhiều nguyên nhân khác nhau.

2. Nguyên nhân xơ gan

Có nhiều nguyên nhân gây xơ gan, các nguyên nhân đã được biết bao gồm:

– Viêm gan virus: HBV, HCV, HBV – HDV.

– Nghiện rượu: 250ml ngày x 10 năm. Nhiễm độc thuốc/ hóa chất.

– Ứ mật kéo dài. Ứ máu ở gan: suy tim phải, hội chứng Budd-Chiari (tắc tĩnh mạch trên gan).

– Rối loạn chuyển hóa: Ứ đọng Fe trong cơ thể (sốt rét).

– Xơ gan do lách to: Nhiễm KST sốt rét, hội chứng Banti

3. Triệu chứng xơ gan

Triệu chứng toàn thân:

• Mệt mỏi nhiều
• Gầy sút, teo nhẽo
• Rối loạn tiêu hóa: chán ăn, sợ mỡ, khó tiêu
• Phù trắng, mềm, ấn lõm
• Cổ trướng, vàng da, vàng niêm mạc.
• Xuất huyết dưới da, niêm mạc
• Rối loạn nội tiết: da xạm, nữ hóa tuyến vú (đối với bệnh nhân nam)

– Dấu hiệu ngoài da: bàn tay son.

– Khám gan: gan to, mật độ chắc, bề mặt xù xì, lổn nhổn, ấn không đau. Gan teo nhỏ

4. Biến chứng xơ gan

Xuất huyết tiêu hóa

– Nguyên nhân: giãn vỡ tĩnh mạch thực quản.

– Triệu chứng:

+ Hội chứng xuất huyết:

Nôn ộc ra máu đỏ tươi, số lượng nhiều.

Đi ngoài ra phân đen, nát, mùi thối khắm.

+ Tình trạng shock: do giảm thể tích tuần hoàn đột ngột.

Nhiễm khuẩn (dịch cổ chướng)

– Lâm sàng:

+ Đau bụng, tiêu chảy, phản ứng thành bụng (+).

+ Hội chứng nhiễm khuẩn: sốt, môi khô, lưỡi bẩn.

– Xét nghiệm dịch cổ chướng:

+ Số lượng BC đa nhân trung tính > 250 tế bào/mm3

+ Cấy khuẩn (+)  Chọn kháng sinh.

Hôn mê gan (bệnh não gan)

Chiếm >80% tế bào gan bị tổn thương.

– Rối loạn tinh thần, ý thức

+ Mất ngủ, nhầm lẫn, giảm tập trung.

+ Mất phương hướng, lơ mơ, hôn mê.

– Rối loạn thần kinh: run chân tay, tăng trương lực cơ, mất phối hợp động tác, flapping tremor (+).

– Hơi thở có mùi quả thối.

Hội chứng gan thận

Giảm lưu lượng máu đến thận, giảm GFR, tăng giữ Na+

– Suy thận cấp chức năng.

– Creatinin > 133 μmol/l. Protein niệu < 0,5 g/24h.

– Không có tổn thương thận trên siêu âm.

– Không dùng thuốc độc với thận, không có shock giảm thể tích.

5. Điều trị xơ gan

Nguyên tắc điều trị

– Loại bỏ nguyên nhân gây xơ gan.

– Nghỉ ngơi hoàn toàn trong giai đoạn tiến triển (nằm nghỉ hoàn toàn tại giường).

– Chế độ ăn:

+ Đủ năng lượng, giàu đạm, vitamin, hạn chế muối, mỡ động vật. Kiêng rượu bia tuyệt đối.

+ Khi có phù to: Hạn chế muối, nước. Khi có hôn mê gan: hạn chế đạm.

– Điều trị triệu chứng.

Các thuốc điều trị

– Thuốc cải thiện chuyển hóa tế bào gan: Vitamin C, vitamin nhóm B, Glucose…

– Thuốc bảo vệ tế bào gan: Fortec, RB25.

– Acid amin phân nhánh: moriheparin, aminoleban.

– Thuốc điều trị rối loạn đông máu: vitamin K.

– Tăng đào thải mật: Ursolvan, actiso.

– Thuốc lợi tiểu: furosemide, aldactone.

– Thuốc tăng đồng hóa đạm: Testosteron.

Điều trị cổ chướng

– Truyền albumin: khi albumin máu < 25 g/l.

– Thuốc giảm áp lực tĩnh mạch cửa: Somatostatin, sandostatin.

– Lợi tiểu: Furosemid + Spironolacton. Chế độ ăn giảm muối < 2g/ngày.

– Chọc dịch cổ chướng (khi cổ chướng quá to): 2-3 ngày/lần.

Điều trị giãn vỡ tĩnh mạch trên gan

– Thuốc giảm áp lực tĩnh mạch cửa: Somatostatin, Vasopressin.

– Cầm máu qua nội soi:

+ Tiêm thuốc gây xơ: polidocanol.

+ Thắt các búi tĩnh mạch thực quản.

– Truyền dịch, truyền máu khi TM bị vỡ.Thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị viêm gan

6. Biện pháp phòng ngừa xơ gan

– Hạn chế sử dụng rượu bia, cà phê, thuốc lá

– Chế độ ăn uống nên sử dụng nhiều rau xanh, thực phẩm giàu protein và ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế việc sử dụng chất béo và muối trong đồ ăn.

– Luyện tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lí

– Kiểm tra sức khỏe định kì thường xuyên, tránh nhiễm virus viêm gan B, C

– Sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không được lạm dụng thuốc quá liều hay bỏ thuốc bởi có thể làm cho tình trạng xơ gan xấu đi nhanh chóng. Nếu có bất kì vấn đề gì bất thường hãy liên hệ ngay cho bác sĩ điều trị để đượcc hướng dẫn chi tiết.